تپه مافینآبادیکی از تپههای باستانی این منطقه است که در پیرامون روستایی با همین نام قرار دارد. بر پایه کاوشهای باستانشناسی دیرینگی این تپه به هزاره چهار و پنج پیش از میلاد میرسد؛ بااینحال نشانههایی از روزگار اسلامی نیز از این تپه کشفشده است. این تپه باستانی که ارزش بسیاری دارد، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه چیچکلو در دو کیلومتری روستایی با همین نام قرار دارد. پیشینه این تپه باستانی به روزگار اسلامی میرسد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه واوان مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان اسلامشهر، شهرک واوان واقعشده و این اثر در تاریخ شانزده آذر هزار و سیصد و هفتادوشش بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این تپه در کنار «شهرک واوان» قرار دارد. بر پایه پژوهشهای انجامشده تپه واوان جزو غار تهران بود و دروازه غار تهران به این تپه منتهی میشد. آنچه در این تپه یافت شده بنایی است که چهارده سراچه منظم دارد. شکل سراچهها نشان میدهد که این سازه به مردم عادی تعلق نداشته و بهاحتمال فراوان بنایی ارتشی یا دولتی بوده است. درهای ورودی سراچههای بنا از یک سوی باز میشود. اتاقها دارای دیوارِ هنباز هستند و اندازه آنها نیز یکسان است. در تپه واوان آثار مُهری بهدستآمده که چهبسا برای ممهور کردن بستههایی که به اینجا گسیل میشد، به کار میرفت. از دیگر آثار یافت شده در تپه واوان، آثار گچبری و اشیاء فلزی است که نودوپنج درصد این اشیا ویژه جنگافزارهایی چون سر پیکان، شمشیر و دشنه است. کشف این اشیا بر گمان نظامی بودن بنا میافزاید. در این بخش همچنین سکههای مسی (فلوس) بهجامانده از روزگار صفوی یافت شده است. ظروف چینی و سفالینههای آبی و سپید رنگ یافت شده در این جا نیز متعلق به روزگار صفویان است. کشف النگوهای زنانه و نیز ابزار کرهگیری که از روزگار خاندان بویه بهجامانده این گمان را تقویت میکند که شاید در روزگار آلبویه این تپه جایگاه زندگی، خانوادههایی بوده که زندگی شبانی داشتند.
گورستان ارمنیان در کمربندی شهر قرار دارد که گواهی بر آمیختگی فرهنگی و آیینی این بخش شمرده میشود. این گورستان پیشینهای چند دهساله دارد و یکی از ویژگیهای تاریخی اسلامشهر به شمار میرود.
یخچال تاریخی علیآباد در روستای علیآباد مجموعهای از تأسیسات تاریخی و فرهنگی این بخش است که از یک آبانبار و دیواری برای انبار کردن آب در پشت آن تشکیلشده است. آب پس از یخ زدن در پشت آن به درون یخچال منتقل میشد. این سازهی تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یخچال جعفرآباد در فاصله هزار و پانصد متری جنوب غرب روستای جعفرآباد جنگل شهرستان اسلامشهر مجموعهای از سازههای معماری, خدماتی در کنار یکدیگر و به فاصله بسیار نزدیک قرارگرفتهاند. شاید کمتر نقطهای از دیدگاه باستانشناسی یافت شود که چنین ویژگی داشته باشد. آسیاب خاستگاه آب و یخچال تشکیلدهنده این سازههای معماریاند و پیشینه آنها به روزگار قاجار بازمیگردد.
یخچال ترشنبه یخچال کهن ترشنبه مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان اسلامشهر، بخش چهاردانگه، روستای ترشنبه واقعشده و این اثر بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این یخچال واقعشده در جاده احمد آباد اسلامشهر است ولی مرز ان واقعشده بین منطقه هجده تهران و اسلامشهر است در واقع جزو تهران به شمار آورده میشود. تابهحال روی این اثر تاریخی سرمایهگذاری گردشگری نشده است. مناطق کویری و کرانه کویر به دلیل شرایط ویژه جغرافیایی همواره دچار کمبود آب و گرمای سخت هوا بودهاند ازاینرو افراد نیکوکار اقدام به ساخت یخچال مینمودهاند این یخچال از آنِ به روزگار قاجاریان است.
اماکن مذهبی
امامزاده عقیل (ع) با گسترهای بالغبر سی هزار متر مربع در میان گورستان و گلزار شهدای اسلامشهر واقعشده است. دیرینگی سازهی بقعه به زمانه صفوی میرسد و در دورههای قاجار و معاصر نیز موردبازسازی قرارگرفته و بخشهایی به آن افزودهشده است. این بقعه تاریخی در فهرست آثار تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به ثبت رسیده است. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهر، خیابان امام سجاد (علیهالسلام)، زرافشان، خیابان امامزاده عقیل (علیهالسلام)، کوچهی امامزاده
امامزاده طاهر (علیهالسلام)در شرق شهر اسلامشهر واقع و از شمال به شهر چهاردانگه و از شرق به روستای حسینآباد و از غرب به روستای شاتره و از جنوب به روستای جعفرآباد محدود میشود. گنبد بقعه از دویست متری به چشم میخورد؛ ورودی بقعه در شمال شرق صحن است؛ صحن چهارضلعی آن آجری و نردهکشی شده است؛ بازسازی دیوارهای پیرامون در سال هزار و سیصد و هشتادویک به دست ادارهی اوقاف صورت گرفته؛ گنبد بقعه نیز دوپوسته و سیمانی و سبزینه است. هزار و صد متر گستره پهنه، دویست و شصتوسه متر مربع گستره بنا و همچنین گنبد خانه و چهار ایوان مرتبط باهم. ضریح فلزی و مشبک و توسی ـ زرگون آن با هفت گلبرگ آراسته به اسماء پروردگار و نام ائمهی معصومین (علیهمالسلام)، در سال هزار و سیصد و هشتادویک توسط اداره اوقاف اسلامشهر کارگزاری گردیده است. سازهی قدیمی ساختمان حرم مطهر از معماری ریشهدار ایرانی که در اثر بقاع متبرکه پیشترها به کار گرفتهشده بود بهره میبرد و به کوشش محبان اهل بیت بهصورت آبرومندی نگهداری شده است. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش چهاردانگه ـ شهر چهاردانگه، خیابان شهید حیدر رحیمی، انتهای کوچهی شش، شهرک صنعتی
امامزاده عباس (ع) از نوادگان امام زینالعابدین (علیهالسلام) است و به ده فاصله به وی میرسد. در کتاب الفخری فی انساب الطالبیین، تبار امامزاده مشخصشده است. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش چهاردانگه ـ شهر چهاردانگه، جاده ساوه، شهرک صنعتی، خیابان شهید حمیدی
امامزاده جعفر ابوطالب (ع) در شمال اسلامشهر در میان بوستانی با درختانی تنومند و کهن در همسایگی گورستانی ساختوساز شده است که در حال حاضر بنایی ندارد. پیشینه برخی از گورهای این گورستان به بیش از صدسال پیش بازمیگردد. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش چهاردانگه ـ شهر ـ دهستان فیروز بهرام ـ روستای فیروز بهرام، خیابان میرزاقوام، کوچهی بوستان شهدا
امامزاده غیبی (ع) بر پایه گفتهها در این جایگاه یکی از نوادگان امام موسی کاظم (علیهالسلام) ناپدیدشده است و به این دلیل این امامزاده شناخته به امامزاده غیبی است. این مکان در جنوب غرب شهرستان اسلامشهر است که از شمال به کمربندی الغدیر و از شرق به روستای نظامآباد و از غرب به میدان الغدیر و از جنوب به بزرگراه تهران ـ قم و آبراه نواب صفوی محدود میشود. در یک سال گذشته، فروشگاههایی در شمال و جنوب بقعه ساختهشدهاند، پایگاه بسیج شهید سلیمان زاده شمال شرق بقعه را به خود اختصاص داده و پهنهی گرد امامزاده را دوره کردهاند (از داخل). امامزاده دارای گنبدی کاهگلی و کوتاه، با سراچهای سه در چهار، بدون ضریح و صندوق و سنگقبر و گلدسته و بدون سقاخانه و اتاق سرایداری و سرویس بهداشتی است. این بقعه در زمینهای وقفی شهرک میانآباد واقعشده است و سرپرستی آن با مدرسهی عالی شهید مطهری است. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهر، شهرک امام حسین
امامزاده عیسی (ع) دربرگیرنده گنبد خانه، دو شبستان شمالی و جنوبی در دو سوی گنبد خانه، ایوان ورودی در شرق مجموعه و دو سراچه در پیوند به ایوان است. این امامزاده در جنوب غرب اسلامشهر قرار دارد. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش مرکزی ـ شهرک واوان (میدان الغدیر)، بلوار ولی عصر، شهرک امامزاده عیسی (علیهالسلام)
امامزاده سید رضا (ع)در شرق این منطقه با پانزده هزار متر مربع گستره، گنبد خانهای به شکل شمسهی هشتضلعی دارد. در حال حاضر آرامگاه فلزی و سبزرنگ آن جایگزین ضریح قبلی چوبی شده است. بر پایه گفته برزَنیها در میان حرم، سنگی شبیه سنگ مرمر وجود داشته که بلند کردن آن به معنای برآورده شدن حاجت بوده است. تبار امامزاده (علیهالسلام) به امام حسن مجتبی (علیهالسلام) میرسد. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهرـ بخش چهاردانگه ـ شهر اسلامشهر ـ دهستان احمدآباد مستوفی ـ مابین روستای علیآباد قاجار و حسینآباد مفرح
امامزاده محمد (ع) از دیگر بناهای مذهبی و تاریخی این بخش است که پیشینه آن به روزگار قاجار میرسد. صاحب کتاب «اختران فروزان ری و طهران» (چهارصد و هفتاد و سه) درباره تاریخچه و شجرهی امامزاده این بزرگوار تا امام حسن مجتبی (علیهالسلام) هفت پدر فاصله است و قبر این بزرگوار و برادرش ابوالحسن علی الاصغر در روستای ششکلو آستانه معتبری است؛ و گمان بر این است که ریشه آن لقب «ششدیو» پدر این دو بزرگوار است که در کنار یکدیگر واقعشدهاند. امامزاده محمد ششدیو نخستین امامزادهای است که به این روستا فرود آمده است و سکونت نموده و ممکن است بانی تأسیس آن قریه خود آن جناب بوده باشند و ازاینرو روستا نام خود را از ایشان دریافت کرده است. آستان امامزاده محمد (علیهالسلام) در غرب شهرستان اسلامشهر واقعشده و از شمال به روستای رضی آباد و یوسفآباد و از شرق به شهرک طالقانی و از جنوب غرب به روستای چیچکلو و از جنوب به خیابان آیت الله کاشانی اسلامشهر محدود میشود. در گوشه و کنار بقعه ساختمانی دیده نمیشود. در حال حاضر برای رفتن به امامزاده باید از راه خاکی استفاده کرد. روستای ایرین پیشینهای دیرین دارد و بر اثر مهاجرت و حاشیهنشینی کشاورزان بر جمعیت آن افزودهشده است. گنبد گلی امامزاده از دویست ـ سیصد متری به چشم میخورد. یک پوسته است و قوس تیزه دار که نزدیک به صد و پنجاه سال پیش موردبازسازی قرارگرفته است. بقعه، دربرگیرنده یک گنبدخانه ی استوانهای شکل است و بدون هرگونه پیش فضا یا قضای جانبی. پیرامون آن قبرستان محلی است و گستره بنا بیستوسه متر مربع. دیوارهای صحن، کاهگلی و نیمه ویرانه است. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهرـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهر ـ دهستان ده عباس ـ روستای ایرین
امامزاده اسماعیل (ع)تبار امامزاده (علیهالسلام) باده میانجی به امام سید الساجدین، امام زینالعابدین (علیهالسلام) میرسد. امامزاده اسماعیل (علیهالسلام) پیش از رسیدن به سن بلوغ و رشد، از دست دشمنان فرار میکند و در این جایگاه به دست حاکم قاسمآباد قند شاه (اسلامشهر) به شهادت میرسد. این بقعه از یک گنبدخانه و دو ایوان شمالی و شرقی برپاشده است و در غرب اسلامشهر قرار دارد. این امامزاده گنبدی قیرگونی و ضریحی چوبی دارد. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهرـ خیابان آیت الله کاشانی، روستای چیچکلو
امامزاده ابراهیم (ع) در کنار رودخانهی کن در پیرامون گورستانی بومی در پاییندست اسلامشهر واقعشده است. سازه، شبستانی با ایوانهای جناغی و ستوندار، ایوان ورودی و گنبد خانهای استوانهای، گنبدی خشتی و ضریح هشتضلعی دارد. این امامزاده تاریخی در فهرست آثار تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به ثبت رسیده است. بر پایه نوشته روی سنگ قبر مرمرین: «ابراهیم بن ابیعبدالله بن محمد بن عبیدالله بن عبدالله الحسن ابن جعفر بن حسن مثنی بن امام حسن مجتبی (علیهالسلام) است. انگیزه نام گزاری روستا به آبادگر آن برمیگردد: نظام. تا چهل سال پیش، پیرامون روستا پرچینی بوده است با دیواری کاهگلی و کنگرهای؛ و در چهار سوی این دیوار، چهار دروازه قرار داشته و در مسافت چهار کیلومتری شمال بقعه، امامزاده عقیل واقعشدهاند؛ و از دو کیلومتری بقعه، گنبد فیروزهای آن در میان درختان سرسبز چون نگین درخشان خودنمایی میکند. سازه نخستین آن به روزگار صفوی بازمیگردد و در دورههای جدیدتر برخی قسمتها به آن اضافهشده است. بنای مزبور در گسترهای نزدیک به بیست هزار متر مربع قرار دارد. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهرـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهر ـ دهستان ده عباس ـ روستای نظامآباد، انتهای خیابان امام سجاد (علیهالسلام)
امامزاده زکریا (ع) در غرب شهرستان اسلامشهر واقع و از شمال به روستای رضی آباد و یوسفآباد و از شرق به شهرک طالقانی و از جنوب غرب به روستای چیچکلو و در جنوب به خیابان آیت الله کاشانی (اسلامشهر) محدود است. تا فاصله ی دویست ـ سیصد متری امامزاده، ساختمانی وجود ندارد؛ که همین سبب جاذبه و دلربایی اهل معرفت میشود. صحن امامزاده نیز گورستان محلی به شمار میآید. نشانی: استان تهران ـ شهرستان اسلامشهر ـ بخش مرکزی ـ شهر اسلامشهرـ خیابان آیت الله کاشانی، روستای ایرین